Ο.Δ.Ε.Γ. ΚΑΒΑΛΑΣ

 

Απρίλης

(΄΄ποιητικοί αναλογισμοί …   ΄΄πάνω σε ξένο στίχο΄΄)

                                                                                              του Αντώνη Κόντου

                                  

Ο πολυτραγουδισμένος μήνας του πάθους και του ΄΄πόθου΄΄, με  αφορμή τη μυστηριακή αλλαγή  από τις χειμωνιάτικες   - μελαίνης χροιάς- στις φωτεινές  αποχρώσεις του΄΄ ξανθού΄΄ Απρίλη  , μας συγκινεί, μας ενθουσιάζει, μας εμπνέει.

Στον εικαστικό χώρο είναι γνωστό, ότι η καλλιτεχνική αναζήτηση  βρήκε λαμπρό πεδίο  έμπνευσης -έκφρασης  στο ανοιξιάτικο σκηνικό και τους  κατ’ εξοχήν προάγγελλους της κοσμογονικής αλλαγής  , στα χελιδόνια .   

Οι  μοναδικές  τοιχογραφίες από  το Ακρωτήρι της μινωικής   Θήρας  με την περίφημη  απεικόνιση των χελιδονιών  που ερωτοτροπούν , αποτελούν  μία από   τα  πιο γνωστά καλλιτεχνήματα    φυσιοκρατικού   χαρακτήρα.

Άνοιξη, τοιχογραφία από το Ακρωτήρι της Σαντορίνης , 16^ος αιών. π.Χ.

Η λογοτεχνική ΄΄γραφίδα ΄΄ απέδωσε  ,επίσης ,με ιδιαίτερα πληθωρικό τρόπο την αλλαγή  στη φύση με την  έντονη αισθησιακή  ΄΄πλημμυρίδα ΄΄και  τις συναισθηματικές φορτίσεις, έχοντας ως  πρωταγωνιστή τον έρωτα και τους ποιητικούς συμβολισμούς του.

Ίσως, θα ήταν κουραστικό η  παράθεση κειμένων της εγχώριας και παγκόσμιας  λογοτεχνίας  ,  για τη ΄΄φύση στην καλύτερή της ώρα΄΄ (Σολωμός )

Ωστόσο, , φυλλομετρώντας   την επιτομή της έγκριτης  φιλολογικής επιθεώρησης  του ΄΄Νεολόγου΄΄( Κων/πολη ,   τελευταίο τέταρτο   19^ου αιώνα),  που φιλοξένησε στις σελίδες της σημαντικά έργα της ευρωπαϊκής διανόησης, μας δίνεται  η ευκαιρία  αναγνωστικής προσέγγισης   λογοτεχνικών κειμένων που εκφράζουν τάσεις- ρεύματα  της εποχής,  προσφέροντας την ευκαιρία  λογοτεχνικού αναλογισμού ,σαν ΄΄το παλιό καλό κρασί΄΄.  

  Ίσως ,δεν είναι ευρύτερα γνωστό το ποιητικό έργο   του FRANCOIS COPPEΕ,  του οποίου  εξάστροφο  ποίημα  με τίτλο ΄΄AVRIL΄΄( Απρίλης), δημοσιευμένο  το1894 στο ΄΄Νεολόγο΄΄, αποτελεί  χαρακτηριστικό  ποιητικό κείμενο  του μοντέρνου ,για την εποχή του, ρεύματος   ,του παρνασσισμού ,  που διαμορφώνεται στη Γαλλία και επηρεάζει την ελληνική ποιητική  σκέψη. (Γρυπάρης , Παλαμάς ,Μαβίλης …..)

Στο συγκεκριμένο  ποίημα  του Francois Coppee, η Απριλιάτικη φύση διαμορφώνει τη  λυρική διάθεση του ποιητή, με  τον καθοριστικό ρόλο των χελιδονιών ( les hirondelles) ,του πιο αντιπροσωπευτικού συμβόλου της άνοιξης .

 Ο ποιητής , εκπρόσωπος  του παρνασσισμού  ,οργανώνει το κείμενο σε στερεότυπη δομή   με  απλές λέξεις, αποφεύγοντας  κάθε  πληθωρικό στοιχείο, γνώρισμα του ρομαντισμού, κυρίως στη λυρική – προσωπική ποίηση. 

Εύκολα διακρίνεται η  αρτιότητα  και η απλότητα : α)  ως προς  τη  μορφή

 (προσεγμένος στίχος  με ρίμα =ομοιοκαταληξία- σταυρωτή), με ισομέρεια στις  νοηματικές ενότητες (3+3στροφές), που συνδέονται αντιθετικά με το μεταβατικό σύνδεσμο΄΄ αλλά΄΄… (Mais..)  και       β) ως προς το περιεχόμενο, δηλ., το  ζοφερό ποιητικό πριν  (τρεις πρώτες στροφές)  και  το  όλο   ψυχική  ευφορία ποιητικό  παρόν (τρείς  τελευταίες στροφές)  .

 Καταλυτικό  ρόλο  στην  ψυχική μεταβολή παίζει το ερωτικό στοιχείο ΄΄charme ΄΄=(γοητεία , φινέτσα) στη  β’ ενότητα-3 τελευταίες στροφές – που κυριαρχεί στο ποιητικό ΄΄παρόν΄΄ και  αντιδιαστέλλεται  στο γεμάτο, αδιαφορία ,ψυχρότητα ,πίκρα,  ΄΄πριν΄΄, που αποδίδεται  με την  ελληνική λέξη  spleen= σπλήνα( συνεκδοχή), η οποία   χρησιμοποιείται και στην αγγλική ποιητική γλώσσα κατά τον ίδιο τρόπο.

Ο ρόλος του χελιδονιού, ως προάγγελος    του ΄΄ερωτοχτυπήματος΄΄ ,είναι   τόσο καθοριστικός  στην ψυχική ανάταση  του   ποιητή, ώστε το   αδιάφορο και άχαρο πέρασμά τους στην α’ ενότητα- 3 πρώτες στροφές-(ne  l ’ interesse - sans allegresse) , μεταστρέφεται από τον ίδιο στην τελευταία στροφή της β΄ενότητας  σε επίκληση  για επιστροφή των χελιδονιών  ,(venez, venez-vite),  δικαιολογώντας τον καθοριστικό τους  ρόλο στην ανοιξιάτικη μέθεξη και  ψυχική του ευφορία.

 

        AVRIL                                                                       Απρίλης

                                                                                

Lorsqu’ un homme n’ a  pas d’ amour,                Όταν κάποιος δε νιώθει αγάπη,

Rien du printemps  ne l’ interesse;                     τίποτε απ’ την άνοιξη δεν  τον  ενδιαφέρει ΄

Il voit meme sans allegresse,                                 βλέπει την επιστροφή σας,  χελιδόνια,       

Hirondendelles, votre  retour                                 κατά τον ίδιο τρόπο, χωρίς   χαρά.                                .

 

Et, devant  vos troupes  legeres,                          Και, μπρος  στα ελαφρόπτερα κοπάδια σας,

Qui traversent le ciel du soir,                                που διαπερνούν τον αιθέρα του δειλινού,

Il songe que d’ aucun espoir                              αυτός  σκέπτεται ότι  δεν είστε   αγγελιαφόροι

Vous n’ etes  pour lui messageres                       κάποιου ελπιδοφόρου μηνύματος γι’ αυτόν.

 

Chez moi, ce spleen a trop dure                              Σε μένα, αυτό το δυσάρεστο αίσθημα διαρκεί πολύ, 

Et quand je voyais dans les nues                             και όταν   έβλεπα  στους αιθέρες

 Les hirondelles  revenues                                          τα  χελιδόνια  να επιστρέφουν,                             ,  

 Chaque printemps, j’ ai bien    pleure                      κάθε άνοιξη θρηνούσα 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

Mais, depuis que toute ma vie                                                     Αλλά, αφότου  ολοκληρωτικά

A subi ton charme subtil,                                                 ΄΄χτυπήθηκα΄΄ από τη λεπτή σου φινέτσα,

Mignonne, aux promesses  d’ avril                                              την όλο χάρη, αφήνομαι

Je m’ abandonne et me confie                                                         στo κάλεσμα τ’ Απρίλη κι’ αισθάνομαι  υπέροχα.

 

Depuis qu’ un regard bien-aime                 απ’ όταν  ένα αξιαγάπητο βλέμμα 

A fait refleurir  tout mon etre,                      έκανε να ξανανθίσει το είναι μου,

Je vous attends a ma fenetre,                      σας περιμένω  στο  παράθυρό μου,

Cheres  voyageuses  de mai.                          αγαπημένοι ταξιδευτές του Μάη.

 

Venez,venez vite, hirondelles,                           Ελάτε,  ελάτε γρήγορα, χελιδόνια,

Repeupler l’azur calme et doux,                       γεμίστε και πάλι το ήρεμο και γλυκό γαλάζιο,

Car mon desir qui va vers vous                           διότι ο πόθος μου που ΄΄πετά΄΄  σε σας

S’accuse de n’avoir pas d’ailes.                            ΄΄ ενοχοποιείται΄΄  που δεν έχει φτερά.  

             

Francois  Coppee                                                     ελεύθερη  μετάφραση:

                                                                                                                      Αντώνης Κόντος

 

Υστ.:  η απουσία ΄΄accent ΄΄ στο γαλλικό κείμενο οφείλεται σε  αδυναμία του  υπολογιστή.