10 Απριλίου 1821: «Μνήμη Ιερή» Γρηγορίου του Ε’
(από το Αρχείο της
Ιεράς Συνόδου της Ρωσίας)
του Αντώνη Κόντου,
προέδρου ΟΔΕΓ
Καβάλας
Μπορεί, ο εξ Οδησσού σημ α ν τ ι κ ό ς ΄΄λόγιος και
φιλόπατρις ΄΄, Κ.Α. Παλαιολόγος, στο
εισαγωγικό μέρος της ιστορικής του πραγματείας ΄΄Ο ΕΝ ΤΗ ΝΟΤΙΩ ΡΩΣΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ΄΄ ( δημοσιευμένης στη μηνιαία έκδοση του φιλολογικού συλλόγου
΄΄Παρνασσός΄΄, τόμος Ε΄, 1881), να χαρακτηρίζει το 1821 έτος΄΄ευκλεές΄΄ δια τον
ελληνισμόν,΄΄ότε το πρώτον ήρξατο
κυματίζουσα η κυανόλευκος σημαία εν τη Βλαχία και τη Πελοποννήσω΄΄ αναπετούσα
ως ηλεκτρικός σπινθήρ πυρκαϊάν, ένθα ενεφανίζετο’’, αλλά και έτος ΄΄ μοιραίον΄΄,΄΄ότε …..αγχόναι και δηώσεις εβασίλευον απανταχού της Ιλλυρικής
χερσονήσου….΄΄, δίνοντας το μέγεθος του δράματος, που άρχισε να
εκτυλίσσεται για τον επαναστατημένο ελληνισμό, ωστόσο ,το γεγονός που προβάλλεται ιδιαίτερα στην προαναφερθείσα
πραγματεία είναι αυτό της εξόντωσης και του διασυρμού του εθνομάρτυρα
Πατριάρχη, Γρηγορίου του Ε’ (Πάσχα του 1821, 10 Απριλίου) μέσα από τη ΄΄μυστική ΄΄ επιστολή του κόμητα Α.Θ. Λανζεράν, διοικητή της Ταυρικής, προς τον κόμητα Α.Ν. Γολίτζην, γενικό
κυβερνήτη Μόσχας, την οποία μετέφρασε στην ελληνική ο Κ.Α. Παλαιολόγος.
Εκεί
,καταγράφεται όχι μόνο το τραγικό γεγονός , όπως το μετέδωσε ο πρεσβευτής της
Ρωσίας στην Κων/πολη , Βαρώνος Στρόγονοβ, αλλά και η φροντίδα για την
ταυτοποίηση του ιερού σκηνώματος που μεταφέρθηκε στην Οδησσό - κέντρο των
΄΄φιλικών΄΄- ,αφού περισυνελέγη στο Βόσπορο από τον Κεφαλονίτη πλοίαρχο Νικ.
Σκλάβο, καθώς και η απόδοση τιμών κατά τον ενταφιασμό .
Το ενδιαφέρον του αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Β’ για τον
περίφημο επιτάφιο λόγο , που εκφώνησε ο Κωνσταντίνος Οικονόμος για τον
πνευματικό του μέντορα, αποδεικνύεται από την αυτοκρατορική εντολή προς την
Ιερά σύνοδο της Ρωσίας για μετάφραση και ανατύπωση του λόγου στα ρωσικά και
ελληνικά (1200 αντίτυπα), καθώς και τη δωρεάν διανομή του προς τους έλληνες
αποίκους ΄΄της Οδησσού και λοιπών χωρών΄΄, πιστοποιώντας παράλληλα και την
ιδιαίτερη εκτίμηση της ρωσικής πλευράς προς την ορθόδοξη εκκλησιαστική
ρητορική. Κι’όλ’αυτά ,παρά την αποκήρυξη του επαναστατικού κινήματος του Αλεξ.
Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία από τη τσαρική αυλή και τον Καποδίστρια -στο πνεύμα
της Ιερής Συμμαχίας- αλλά και τον αφορισμό από τον ίδιο τον Πατριάρχη (΄΄ …ουχί
οικεία βουλήσει, αλλά καταθλιπτική πιέσει..΄΄ ).
Λεπτομέρεια: στον Κων/νο Οικονόμο του εξ Οικονόμων
χορηγήθηκε υπό του αυτοκράτορος δια την συγγραφήν του λόγου ΄΄Σταυρός αδάμασι κεκοσμημένος ΄΄.
Η αυτοθυσία και το μαρτύριο του ανδρείου Πατριάρχη
σηματοδότησε για τους νεότερους το χαρακτήρα και το ρόλο του μεγάλου
πνευματικού ηγέτη , ο οποίος ως πρότυπο συνέπειας και πατριωτισμού (΄΄…εγώ
μετημφιεσμένος να καταφύγω.. ουχί … ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέραν
οφέλειαν από την ζωήν μου….΄΄) όχι μόνο συγκλόνισε τον ελληνισμό και
την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, αλλά και ενέπνευσε (εικαστικά ,Νικηφ. Λύτρας–
λογοτεχνικά ).
Η μεταφορά και υποδοχή με κάθε επισημότητα του ιερού σκηνώματος στη ελεύθερη Ελλάδα, τον Απρίλη του 1871, περιγράφεται με λεπτομερή και συγκινητικό τρόπο από τα έντυπα μέσα της εποχής. Ο εντυπωσιακός ανδριάντας, που κοσμεί τον προαύλιο χώρο του πανεπιστημίου Αθηνών, ως ελάχιστος φόρος τιμής του πνευματικού κόσμου της χώρας στο μεγάλο ιεράρχη, στάθηκε σημείο αναφοράς για τον εμπνευσμένο ποιητικό λόγο του Αριστ. Βαλαωρίτη (25 Μαρτίου, 1872), που προκάλεσε έντονη συγκίνηση στο πανελλήνιο και ιδιαίτερα στον απαγγείλαντα ποιητή( καρδιακό επεισόδιο).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου