ανα…γνώσεις
( γλωσσικοί συνειρμοί)
΄΄ …. πανακήρατος ....΄΄
του Αντώνη
Κόντου,
προέδρου του Ομίλου Καβάλας
για τη διάδοση της ελληνικής
γλώσσας(ΟΔΕΓ)
Πέρα
από θρησκειολογικού και ιατροφιλοσοφικού χαρακτήρα εμβαθύνσεις, στόχος του
παρόντος είναι η εννοιολογική προσέγγιση
ενός επιθέτου - προσδιορισμού ,που σχετίζεται
και με τη θρησκευτική μας παράδοση -μέρες
που είναι.
Άλλωστε,
είναι γνωστός ο πλούσιος ποιητικός λόγος της εκκλησιαστικής υμνωδίας, ΄΄πολλώ
μάλλον΄΄ όταν αναφέρεται στο πρόσωπο της Θεομήτορος.
Ένα
μεγάλο μέρος των προσδιορισμών που σχετίζονται με τη Θεοτόκο στο πλαίσιο μιας συνωνυμιακής υπέρθεσης είναι και σύνθετες
λέξεις με πρώτο
συνθετικό το παν- όπως:( εκτός
από το ουσιαστικοποιημένο επίθετο Παναγία)
πανίερη, πάνσεπτος, παντάνασσα……….πανακήρατος.... .
Η
βασική έννοια – ρίζα του επιθέτου είναι η αρχαιοελληνική ( συνηρημένη) λέξη άκος (άκεος), που σημαίνει γιατριά, θεραπεία, ανακούφιση, καταφυγή.
Στη νεοελληνική γλώσσα, από τις πιο γνωστές ομόριζες λέξεις, που σχετίζονται με τη
λέξη άκος είναι : η πανάκεια ,δηλ., το φάρμακο
που θεραπεύει κάθε αρρώστια ή μέσο επίλυσης κάθε διαφοράς(μετ.), και το επίθετο
ανήκεστος(βλάβη), με τη σημασία του ανεπανόρθωτου.
Και οι δυο λέξεις πιστοποιούν
τη συνέχεια και ενότητα της ελληνικής γλώσσας .
Επομένως, πανακήρατος= o άκρως υγιής, αμόλυντος, αμίαντος, ο ολοκάθαρος και κατ’ επέκταση -πέραν του σώματος- ο αναμάρτητος.
Έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε το θαυμασμό του
υμνωδού για το πρόσωπο της Παναγίας ,όταν την προσδιορίζει με τη λέξη ΄΄πανακήρατος΄΄
.
Στο πλαίσιο των γλωσσικών συνειρμών,
η πανάκεια
με κεφαλαίο Π μας μεταφέρει στην αρχαιοελληνική παράδοση ,ως
κόρη του θεού ή ήρωα Ασκληπιού, που μαζί με την Ακεσώ(άκος)και
την Υγιεία αποτελούσαν τη τριάδα
των θυγατέρων του θεού της ιατρικής, o οποίος με τη χειρουργική τέχνη , που διδάχθηκε από
τον κένταυρο Χείρωνα ,θεράπευε και νεκρανέσταινε ανθρώπους. (Απολλόδωρος Αθηναίος)
Επιπρόσθετα, θα
μπορούσε κανείς να επισημάνει και τη
σημασιολογική διάκριση ανάμεσα στο μέσο
συνηρημένο αποθετικό ρήμα(ακέ-ομαι)
ακούμαι), που σχετίζεται με
τη λέξη άκος και στο συνώνυμό
του επίσης, συνηρημένο μέσο αποθετικό (ιά-ομαι -ιώμαι)
, με τα πιο εύχρηστα παράγωγα του ,όπως, ίασις
,ιατρός ανίατος.
Και τα δύο ρήματα έχουν τη σημασία. του θεραπεύω ,γιατρεύω, αποκαθιστώ ,με τη
διαφορά ότι στο ακούμαι η
αποκατάσταση επέρχεται με κάθε φυσικό τρόπο και μέσο (βότανα) ,ενώ στο ιώμαι είναι απαραίτητη η παρέμβαση του γιατρού.
Ίσως και η νεοελληνική έκφραση:΄΄η φύση θεραπεύει και ο γιατρός νοσηλεύει΄΄ να έχει
κάποια σχέση με τη ΄΄λεπτή΄΄ αυτή σημασιολογική διάκριση των δύο
ρημάτων.
Τέλος, είναι γνωστό ,ότι τον υπερθετικό
χαρακτήρα ( superlative) του αρχαιοελληνικού παν-
,ως πρώτο συνθετικό, υιοθέτησαν πολλές κοινωνίες στο σύγχρονο παγκόσμιο και ιδιαίτερα ανταγωνιστικό
γλωσσικό περιβάλλον ,εξυπηρετώντας την
οικονομία του λόγου (panasonic, panamerican…).
Καβάλα 20
-8-2017
παρατήρηση
συντάκτη: Ζητούμε την κατανόηση των φίλων αναγνωστών σχετικά με τη μη απόδοση των αρχαιοελληνικών λέξεων στο
πολυτονικό.
Αδυναμία
υπολογιστή.
