H αρχαία ελληνική γλώσσα κατακτά την Ευρωπαϊκή Ένωση
Είναι γνωστό πως το 2001 ήταν «Ευρωπαϊκό έτος γλωσσών» για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Αφορμή δόθηκε, όταν Βάσκοι Ευρωβουλευτές πρότειναν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την καθιέρωση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας της Ε.Ε. Η πρωτοβουλία των...
Βάσκων ευρωβουλευτών ξάφνιασε. Την ώρα που στην Ελλάδα πολλοί ανησυχούν για το μέλλον της γλώσσας στην πολυεθνική και πολυγλωσσική Ευρώπη, δύο ξένοι ζήτησαν να γίνουν τα Ελληνικά επικοινωνιακό εργαλείο ολόκληρης σχεδόν της Γηραιάς Ηπείρου.
Είχε προηγηθεί, επίσης, η αναφορά ενός Πορτογάλου ευρωβουλευτή, μετά την έγκριση της οποίας τα αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά αναγνωρίστηκαν ως «μητρικές γλώσσες για κάθε ευρωπαϊκή γλώσσα». Η αναφορά αυτή συνιστούσε την διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών στα σχολεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το σκεπτικό ότι αυτό θα βοηθήσει τους μαθητές να μάθουν τις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα (και ιδιαιτέρως την αρχαία) έχει αυξηθεί κατακόρυφα στην Ευρώπη. Σε δέκα χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής αποτελεί μέρος του ωρολογίου προγράμματος στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του δικτύου «Ευρυδίκη», το οποίο συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικώς με την εκπαίδευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα αρχαία Ελληνικά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του κύκλου των ανθρωπιστικών σπουδών σε πολλές χώρες. Είτε ως μάθημα υποχρεωτικό στα Γυμνάσια θεωρητικής κατεύθυνσης ή σε επιλεγμένα σχολεία είτε ως μάθημα επιλογής, τα Αρχαία Ελληνικά ξανακατακτούν την Ευρώπη.
Πριν από λίγα χρόνια ο Γάλλος υπουργός της Παιδείας (τότε) Ζακ Λαγκ ανακοίνωσε την επαναφορά της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στην γαλλική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η εξαγγελία αυτή απεκάλυπτε το έντονο ενδιαφέρον για την γλώσσα του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Σοφοκλή, του Αριστοτέλη. Τα αρχαία Ελληνικά επέστρεψαν στις δύο τελευταίες τάξεις των Γυμνασίων της Γαλλίας μαζί με τα Λατινικά ως μάθημα επιλογής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν οι προκάτοχοι του Λαγκ επεχείρησαν να περικόψουν την διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών, η ομοσπονδία καθηγητών της Γαλλίας εξέφρασε κατηγορηματικά την αντίθεσή της, τονίζοντας ότι «σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να περιθωριοποιηθούν τα αρχαία Ελληνικά».
Στην Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και την Πορτογαλία, όπου τα αρχαία Ελληνικά και η ελληνική λογοτεχνία διδάσκονται υποχρεωτικά (στα Γυμνάσια θεωρητικής κατεύθυνσης) οι ώρες διδασκαλίας φθάνουν κατά μέσον όρο τις 200 τον χρόνο, ενώ στην Ελλάδα είναι γύρω στις 250.
Εκτός από το αναθερμανθέν ενδιαφέρον που εκδηλώνεται για την αρχαία ελληνική γλώσσα στα ευρωπαϊκά σχολεία, μαθήματα αρχαίων ελληνικών υπάρχουν και στο πρόγραμμα πολλών γλωσσολογικών και φιλολογικών σχολών πανεπιστημίων της Ευρώπης. Υπάρχουν ειδικά τμήματα ελληνικών σπουδών με πολυετή παράδοση και η σημασία των αρχαίων Ελληνικών αναγνωρίζεται από ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι της επιστημονικής κοινότητας.
Ο Πήτερ Τζόουνς, ο οποίος είχε αναλάβει το 1998 να συντάξει απλά μαθήματα αρχαίων Ελληνικών που προσφέρονταν από την εφημερίδα «Daily Telegraph» στους αναγνώστες της, έχει πει για την γλώσσα των προγόνων μας: «Οι Έλληνες της Αθήνας του 5ου και του 4ου π.Χ. αιώνα είχαν φτάσει την γλώσσα σε τέτοιο σημείο, ώστε με αυτήν να εξερευνούν ιδέες όπως η δημοκρατία και οι απαρχές του Σύμπαντος, έννοιες όπως το θείο και το δίκαιο. Είναι μία θαυμάσια και εξαιρετική γλώσσα».
Στην πιο υποβαθμισμένη φτωχογειτονιά της Νέας Υόρκης το Χάρλεμ, εδώ και αρκετά χρόνια διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά. Ο Νεντ που τα διδάσκει εξηγεί: «Ήθελα να τους δώσω κάτι σταθερό μέσα στην ταραγμένη και επικίνδυνη ζωή τους, μια ισορροπία, την οποία βρήκαν στην αρχαία ελληνική γλώσσα».
Και συνεχίζει: «Τα αρχαία ελληνικά έχουν γίνει πολύ δημοφιλές μάθημα. Διδάξαμε το αλφάβητο, ρήματα, χρόνους. Και βέβαια το ταξίδι στην Ελλάδα έγινε δεκτό από γονείς και μαθητές με μεγάλο ενθουσιασμό».
Μια μαθήτρια λέει: «Είναι κάτι που σου τυχαίνει μια φορά στη ζωή σου. Θέλω να ιδώ τον ναό της Αθηνάς γιατί έχω να κάνω ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο πάνω σ’ αυτόν».
Ένας συμμαθητής της συμπληρώνει: «Θα ιδούμε τα μέρη που γέννησαν την ελληνική μυθολογία. Θέλω να ιδώ αυτά τα μέρη, γιατί έπαιξα σ’ ένα έργο που λεγόταν Δήμητρα και Αθηνά» (Ελευθεροτυπία 29-6-1977).
Στο Γυμνάσιο του Κόλτσεστερ, στην κομητεία του Έσεξ (Αγγλία), για οικονομικούς λόγους επρόκειτο να διακόψει τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Με συντονισμένες ενέργειες κάποιων αποφεύχθηκε η διακοπή, αφού εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση.
Ο 18χρονος μαθητής Πάτρικ Κιντ εδήλωσε: «Εμένα έτσι και αλλιώς η απόφαση να σταματήσουν τα μαθήματα αρχαίων Ελληνικών δεν με επηρέαζαν καθόλου. Έχω τελειώσει το Γυμνάσιο και ελπίζω να συνεχίσω κλασσικές σπουδές στην Οξφόρδη ή το Κέιμπριτζ. Θεώρησα, όμως, ότι ήταν ντροπή να στερηθούν οι νεώτεροι συμμαθητές ένα τόσο συναρπαστικό μάθημα. Έστειλα, λοιπόν, επιστολή διαμαρτυρίας στον διευθυντή του Γυμνασίου, αλλά και στον Τύπο. Ένας αριθμός γονέων έδειξε ενδιαφέρον και όλα μπήκαν σε έναν δρόμο».
Αλλά, και για την Νέα Ελληνική γλώσσα υπάρχει ενδιαφέρον σε πολλές χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής (Βορείου και Νοτίου), Αυστραλίας και αλλού.
Στις 28 Φεβρουαρίου 2011 διαβάσαμε στον αθηναϊκό Τύπο ότι στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης υπήρχε από πολλά χρόνια Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών. Πρόσφατα η ηγεσία του Πανεπιστημίου αποφάσισε να διακόψει το πρόγραμμα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Αμέσως άρχισε η κινητοποίηση με κάθε τρόπο ομογενών και φιλελλήνων, καθηγητών και φοιτητών. Ομάδα φοιτητών κάνει συλλογή υπογραφών, για να ανακληθεί η απόφαση. Σημειωτέον, ότι το πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών στο Κορνέλ περιλαμβάνει την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, της Λογοτεχνίας και του Πολιτισμού.
Βάσκων ευρωβουλευτών ξάφνιασε. Την ώρα που στην Ελλάδα πολλοί ανησυχούν για το μέλλον της γλώσσας στην πολυεθνική και πολυγλωσσική Ευρώπη, δύο ξένοι ζήτησαν να γίνουν τα Ελληνικά επικοινωνιακό εργαλείο ολόκληρης σχεδόν της Γηραιάς Ηπείρου.
Είχε προηγηθεί, επίσης, η αναφορά ενός Πορτογάλου ευρωβουλευτή, μετά την έγκριση της οποίας τα αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά αναγνωρίστηκαν ως «μητρικές γλώσσες για κάθε ευρωπαϊκή γλώσσα». Η αναφορά αυτή συνιστούσε την διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών στα σχολεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το σκεπτικό ότι αυτό θα βοηθήσει τους μαθητές να μάθουν τις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα (και ιδιαιτέρως την αρχαία) έχει αυξηθεί κατακόρυφα στην Ευρώπη. Σε δέκα χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής αποτελεί μέρος του ωρολογίου προγράμματος στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του δικτύου «Ευρυδίκη», το οποίο συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικώς με την εκπαίδευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα αρχαία Ελληνικά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του κύκλου των ανθρωπιστικών σπουδών σε πολλές χώρες. Είτε ως μάθημα υποχρεωτικό στα Γυμνάσια θεωρητικής κατεύθυνσης ή σε επιλεγμένα σχολεία είτε ως μάθημα επιλογής, τα Αρχαία Ελληνικά ξανακατακτούν την Ευρώπη.
Πριν από λίγα χρόνια ο Γάλλος υπουργός της Παιδείας (τότε) Ζακ Λαγκ ανακοίνωσε την επαναφορά της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στην γαλλική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η εξαγγελία αυτή απεκάλυπτε το έντονο ενδιαφέρον για την γλώσσα του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Σοφοκλή, του Αριστοτέλη. Τα αρχαία Ελληνικά επέστρεψαν στις δύο τελευταίες τάξεις των Γυμνασίων της Γαλλίας μαζί με τα Λατινικά ως μάθημα επιλογής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν οι προκάτοχοι του Λαγκ επεχείρησαν να περικόψουν την διδασκαλία των αρχαίων Ελληνικών, η ομοσπονδία καθηγητών της Γαλλίας εξέφρασε κατηγορηματικά την αντίθεσή της, τονίζοντας ότι «σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να περιθωριοποιηθούν τα αρχαία Ελληνικά».
Στην Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και την Πορτογαλία, όπου τα αρχαία Ελληνικά και η ελληνική λογοτεχνία διδάσκονται υποχρεωτικά (στα Γυμνάσια θεωρητικής κατεύθυνσης) οι ώρες διδασκαλίας φθάνουν κατά μέσον όρο τις 200 τον χρόνο, ενώ στην Ελλάδα είναι γύρω στις 250.
Εκτός από το αναθερμανθέν ενδιαφέρον που εκδηλώνεται για την αρχαία ελληνική γλώσσα στα ευρωπαϊκά σχολεία, μαθήματα αρχαίων ελληνικών υπάρχουν και στο πρόγραμμα πολλών γλωσσολογικών και φιλολογικών σχολών πανεπιστημίων της Ευρώπης. Υπάρχουν ειδικά τμήματα ελληνικών σπουδών με πολυετή παράδοση και η σημασία των αρχαίων Ελληνικών αναγνωρίζεται από ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι της επιστημονικής κοινότητας.
Ο Πήτερ Τζόουνς, ο οποίος είχε αναλάβει το 1998 να συντάξει απλά μαθήματα αρχαίων Ελληνικών που προσφέρονταν από την εφημερίδα «Daily Telegraph» στους αναγνώστες της, έχει πει για την γλώσσα των προγόνων μας: «Οι Έλληνες της Αθήνας του 5ου και του 4ου π.Χ. αιώνα είχαν φτάσει την γλώσσα σε τέτοιο σημείο, ώστε με αυτήν να εξερευνούν ιδέες όπως η δημοκρατία και οι απαρχές του Σύμπαντος, έννοιες όπως το θείο και το δίκαιο. Είναι μία θαυμάσια και εξαιρετική γλώσσα».
Στην πιο υποβαθμισμένη φτωχογειτονιά της Νέας Υόρκης το Χάρλεμ, εδώ και αρκετά χρόνια διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά. Ο Νεντ που τα διδάσκει εξηγεί: «Ήθελα να τους δώσω κάτι σταθερό μέσα στην ταραγμένη και επικίνδυνη ζωή τους, μια ισορροπία, την οποία βρήκαν στην αρχαία ελληνική γλώσσα».
Και συνεχίζει: «Τα αρχαία ελληνικά έχουν γίνει πολύ δημοφιλές μάθημα. Διδάξαμε το αλφάβητο, ρήματα, χρόνους. Και βέβαια το ταξίδι στην Ελλάδα έγινε δεκτό από γονείς και μαθητές με μεγάλο ενθουσιασμό».
Μια μαθήτρια λέει: «Είναι κάτι που σου τυχαίνει μια φορά στη ζωή σου. Θέλω να ιδώ τον ναό της Αθηνάς γιατί έχω να κάνω ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο πάνω σ’ αυτόν».
Ένας συμμαθητής της συμπληρώνει: «Θα ιδούμε τα μέρη που γέννησαν την ελληνική μυθολογία. Θέλω να ιδώ αυτά τα μέρη, γιατί έπαιξα σ’ ένα έργο που λεγόταν Δήμητρα και Αθηνά» (Ελευθεροτυπία 29-6-1977).
Στο Γυμνάσιο του Κόλτσεστερ, στην κομητεία του Έσεξ (Αγγλία), για οικονομικούς λόγους επρόκειτο να διακόψει τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Με συντονισμένες ενέργειες κάποιων αποφεύχθηκε η διακοπή, αφού εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση.
Ο 18χρονος μαθητής Πάτρικ Κιντ εδήλωσε: «Εμένα έτσι και αλλιώς η απόφαση να σταματήσουν τα μαθήματα αρχαίων Ελληνικών δεν με επηρέαζαν καθόλου. Έχω τελειώσει το Γυμνάσιο και ελπίζω να συνεχίσω κλασσικές σπουδές στην Οξφόρδη ή το Κέιμπριτζ. Θεώρησα, όμως, ότι ήταν ντροπή να στερηθούν οι νεώτεροι συμμαθητές ένα τόσο συναρπαστικό μάθημα. Έστειλα, λοιπόν, επιστολή διαμαρτυρίας στον διευθυντή του Γυμνασίου, αλλά και στον Τύπο. Ένας αριθμός γονέων έδειξε ενδιαφέρον και όλα μπήκαν σε έναν δρόμο».
Αλλά, και για την Νέα Ελληνική γλώσσα υπάρχει ενδιαφέρον σε πολλές χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής (Βορείου και Νοτίου), Αυστραλίας και αλλού.
Στις 28 Φεβρουαρίου 2011 διαβάσαμε στον αθηναϊκό Τύπο ότι στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης υπήρχε από πολλά χρόνια Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών. Πρόσφατα η ηγεσία του Πανεπιστημίου αποφάσισε να διακόψει το πρόγραμμα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Αμέσως άρχισε η κινητοποίηση με κάθε τρόπο ομογενών και φιλελλήνων, καθηγητών και φοιτητών. Ομάδα φοιτητών κάνει συλλογή υπογραφών, για να ανακληθεί η απόφαση. Σημειωτέον, ότι το πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών στο Κορνέλ περιλαμβάνει την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, της Λογοτεχνίας και του Πολιτισμού.
